Meningokok hastalığı, 2-18 yaş arasında görülen bakteriyel menenjitlerin en önemli etkenidir.
Meningokal Menenjit nedir?
Meningokok hastalığı, 2 – 18 yaşarasında görülen bakteriyel menenjitlerin en önemli etkenidir. Meningokal Menenjit, hava yoluyla bulaşarak 2-3 gün içerisinde hastalığa sebep olan beyin zarından başlayarak tüm vücuda yayılan beyin zarı iltihabının yanısıra tüm vücutta ağır kanamalar, döküntü ve birçok organın yetmezliğiyle seyreden,sonuçları ciddi bir hastalıktır. Menenjit vakalarında %10, kan zehirlenmesi vakalarında ise %20 ölüm riski olmaktadır. Özellikle de 5 yaş altı çocuklar,ergenler, bağışıklığı baskılanmış kişiler ve okul gibi kalabalık ortamıpaylaşanlar için tehlikeli bir hastalıktır.Çok bulaşıcı olduğu için hasta ile temas eden kişilerin de tedavi edilmesi gerekmektedir. Meningokokenfeksiyonları penisilin gibi ilaçlarla tedavi edilebilir. 100 bin kişiden2-4’ünde görülen bir hastalık olmasına rağmen hastaya verdiği zararlaryüksektir. Ülkemizde Kasım, 2012 itibariyle 2 çeşit meningokok aşısıkullanılmaya başlanmıştır. Aşılanma sonrası korunma tiplere göre % 90 -%100 seviyelerineçıkmaktadır; koruyuculuğu yüksek olan aşılardır.
Meningokok aşı türlerinelerdir.
Rutin aşı programında 2. aydan itibaren uygulanan zatürre ( pnömokok)aşısı ve karma aşı içinde yer alan menenjit (Hemophilus İnfluenza) aşısı ile diğer önemli iki menenjit etkenine karşı bebeklerde koruma sağlanmaktadır.
Fakat bu iki aşı meningokok menenjitine karşı koruma sağlayamamaktadır. Busebeple meningokok aşısı üretilmektedir. Ülkemizde Kasım, 2012 itibariyle 2 çeşit meningokok aşısı ruhsatlıdır: – Konjüge meningokok aşısı (MCV4) 2 yaş ve üzerindeki kişiler için önerilen aşıdır – Polisakkarid meningokok aşısı (MPSV4) 55 yaş üstü kişiler için önerilen tek aşıdır (hacı adaylarına yapılan aşı). Her 2 aşı da meningokok hastalığının 4 tipini önleyebilir. Bunlar ülkemizde en çok görülen 3 tipten 2 sini (A ve W-135 tipleri) ve Afrika’daki epidemilerin sorumlusu olan 1 tipi (A tipi) kapsar. Meningokok aşısının hastalığı önleyemediği tipleri de vardır. B tipine karşı aşı geliştirme çalışmaları devametmektedir.
Ticari isimleri ile menenjit aşıları Menactra: 9-23 aylıkbebeklerde 3 ay arayla 2 kere uygulanıyor. 2-11 yaş arasında ise bir dozuygulanması yeterlidir. Tekrar dozu konusu henüz belirlenmemiştir. Aşılanma sonrası korunma tiplere göre % 90 -%100 seviyelerine çıkmaktadır; yani koruyuculuğu iyidir. Nimenrix: 12 aylıktan itibaren çocuklara, ergen ve yetişkinlere tek bir doz şeklinde uygulanır.
Kimler meningokok aşısı yaptırmalı kimler yaptırmamalı?
MCV4 veya MPSV4aşılarından birinin daha önceki bir dozuna karşı ciddi (yaşamı tehdit eden)alerjik reaksiyon gelişen kişilere başka bir doz uygulanmamalıdır. Herhangi biraşının bileşenlerine karşı ciddi (yaşamı tehdit eden) alerjik reaksiyon gelişenkişilere aşı yapılmamalıdır. Bu durumu doktorunuza söyleyin. Aşının planlandığı zamanda orta derecede veya ciddi hastalıkları olanlar iyileşinceye kadar danışınız. Hafif hastalığı olanlar aşılarını yaptırabilirler. Meningokokaşıları hamile kadınlara yapılabilir. Ancak MCV4 yeni bir aşıdır ve hamilekadınlar üzerinde MPSV4 aşısının ki kadar çalışma yoktur. Orak hücre anemili çocuklar veya dalağı çalışmayan çocuklar haricindekilere meningokok aşılarıdiğer aşılarla aynı anda yapılabilir.
Kimler risk altında ve aşı yaptırmalı?
Meningokok hastalığı beş yaşın altı ve 15-25 yaş arasında biraz daha sık olarakgelişmektedir. Normal insanların % 5-10’u bu mikrobun taşıyıcısı olabiliyorlar;ancak mikrop onlarda hastalık oluşturmuyor. Özellikle toplu yaşanan yerlerdeyani kamplarda, kışlalarda ve hacca gidenler arasında görülür. Gençlerin gurupolarak yaşadıkları yurtlarda da risk artmaktadır. Meningokok olan evde bulaşmariski çok yüksektir. Özellikle bağışıklık sistemi yetmezliği olan kişiler aşılanmalıdır: Bağışıklı sisteminin kompleman denilen kısmında kalıcıyetmezliği olan kişiler, dalağı çalışmayan kişiler, HIV hastaları gibi.Meningokok salgını olan veya enfeksiyonun sık görüldüğü ülkelere yolculukyapılacaksa (hacca gitmek veya Afrika’nın meningokok A sık görülen ülkelerine yolculuk gibi) risk normal kişilerde de artıyor. Türkiye’de tüm yaşlarda görülme sıklığı 2-4 vaka / 100.000 nüfus. Yani yılda Türkiye’de toplam1400-2800 vaka gibi. Aşı nadir görülen ancak çok ağır seyreden bir hastalığakarşı korunma sağlamaktadır.
Menenjit aşısının yan etkileri Meningokok aşısıyaptırmış olmanın riskleri nelerdir?
Her zaman, bir aşının ilaçlar gibişiddetli alerjik reaksiyonlara neden olabileceği bilinmelidir. Ancak meningokokaşısının ciddi yan etkilere veya ölüme neden olma riski oldukça düşüktür.Aşıyı takiben baş dönmesi, bayılma veya seğirme veya havale geçirmeye benzerhareketler olabilir. Daha çok ergenlerde görülen bu durumlar düşme veyaralanmalarla sonuçlanabilir. Baş dönmesi oluyorsa, bu yaralanmaları önlemekiçin aşı sonrası 15 dakika kadar bir yere oturmak veya uzanmak faydalıolabilir. Küçük problemler Meningokok aşısı yapılan kişilerin yaklaşıkyarısında aşı yapılan yerde kızarıklık veya ağrı gibi hafif yan etkilergörülür. Bu problemler olursa 1-2 gün sürer ve geçerler. MPSV4 e göre bunlarMCV4 sonrası daha çok görülürler. Aşı yapılanların küçük bir yüzdesinde hafifateş çıkar. Ciddi problemler Aşıdan birkaç dakika sonrasıyla birkaç saatsonrasına kadar görülebilen ciddi allerjik reaksiyonlar çok nadirdir.
